مدیرعامل نیروگاه شهید مفتح در گفتگوی اختصاصی با نشریه صدای کورنگ،درپاسخ به سئوال خبرنگار ما گفت: وجود نیروگاه ها جنبه های مختلفی دارد که شامل فرصت ها و تهدیدها است. از فرصت های آن می توان به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه اشاره کرد.درحال حاضر در حدود ۵۱۱ نفر کارگر و تکنسین و کارشناس از رده های کارشناسی تا کارگردر نیروگاه مشغول کار هستند که۱۰۰ نفراز آنها بومی شهرستان کبودراهنگ هستند.
اما از نظر تهدید،طبیعتا هرصنعتی،آلودگی هایی را با خود به همراه دارد. نیروگاه هم از این قاعده مستثنی نیست، اما ما تلاش می کنیم آلودگی های زیست محیطی را به حد استاندارد برسانیم و قبل از آن که پساب صنعتی از نیروگاه خارج بشود،آلودگی ها خنثی سازی صورت گیرد و به حد استاندارد برسد و سپس خارج شود.
گفتگوی کامل که شامل ابعاد مختلف مسائل مربوط به نیروگاه از جمله مصرف آب ،فروچاله ها و… كه در شماره ۲نشریه منتشربه شرح زیر است:
نیروگاه شهید مفتح، فرصت یا تهدید؟ مدیر عامل پاسخ می دهد
مقدمه مدیر مسئول:
نیروگاه شهید مفتح، یکی از نیروگاههای مهم تولید برق در غرب کشور می باشد.این نیروگاه هزار مگاواتی در دشت کبودراهنگ و نزدیک فامنین واقع شده وتوانسته است با تولید برق، بخشی عمده ای از نیاز استان همدان در بخش خانگی، صنعتی و کشاورزی به برق را تأمین نماید. اين نيروگاه از نوع بخاري با برج خنك‌كننده‌ تر و سوخت گاز طبيعي و مازوت طراحي شده و داراي ۴ واحد ۲۵۰ مگاواتي است که در دولت سازندگی افتتاح شد و می توان از جمله محدود صنایع در شهرستان کبودراهنگ برشمرد که هم فرصت است وهم تهدید.
با توجه به خشكسالي‌هاي اخير، برداشت زياد آب از سفره‌هاي زيرزميني منطقه و افت شديد سطح اين آب‌ها، هم‌‌اكنون زمين‌هاي اطراف نيروگاه دچار نشست شده است كه اين امر علاوه بر مشكلات تأمين آب سيستم خنك‌كننده، خطراتي را براي مردم منطقه و واحدهاي در حال بهره‌برداري نيروگاه ايجاد كرده است.
میزان بارش در استان همدان در مقایسه با سال گذشته ۳۰ درصد و در بلندمدت ۲۵ درصد کاهش داشته است؛ این آمار در شهر همدان با بارش ۱۵۹ میلیمتری، کاهش ۳۴ درصدی در مقایسه با سال گذشته و کاهش ۳۲ درصدی در مقایسه با مدت زمان ۲۰ ساله را نشان ‌می‌دهد. البته بیشترین استفاده از منابع آب استان، در بخش کشاورزی است و پس از آن، مصارف شهری و روستایی و سپس بخش صنعت و معدن قرار دارند.اما باید به این نکته اشاره نمود که نیروگاه از ابتدا با سیستم خنک کنندگی از طریق آب طراحی و ساخته شد.
آمار متفاوتی از مصرف آب نیروگاه شهید مفتح تاکنون ارائه شده است .ضمن احترام بسیار به جناب آقای مهندس نریمانی، ما به عنوان رسانه که باید واقعیتها را منعکس کنیم، مجبوریم آمار منابع دیگر را هم ذکر کنیم ؛بطور مثال درحالی که ایشان مصرف سالیانه آب در نیروگاه درسالهای قبل از۱۳۸۴ را ۷ میلیون متر مکعب درسال عنوان می نمایند، وزارت نیرو در سایت رسمی خود، میزان مصرف سالیانه آب دراین نیروگاه در ظرفیت کامل را ۱۴ میلیون متر مکعب درسال اعلام کرده است . ابراهیم کارخانه ای نماینده سابق همدان این میزان را ۱۵ میلیون متر مکعب درسال اعلام کرده است .مهندس چیت چیان وزیرسابق نیرو نیز رسما درسوم شهریور ۱۳۹۴و بعد از بازدید از نیروگاه شهید مفتح ،میزان مصرف سالیانه آب نیروگاه را ۱۵ میلیون متر مکعب اعلام کرد. اگر چه این میزان آب نسبت به مصرف آب کشاورزی بسیار ناچیز است؛ اما اگر مصرف کمتر از سه میلیون مترمکعبی سالیانه آب شرب درشهرستان را با این میزان مصرف آب مقایسه کنیم ،تنها نیروگاه بیش از۵ برابر آب شرب کل شهرستان، آب مصرف کرده است!!
موضوع آسیبهای زیست محیطی نیروگاه؛گازهای ناشی از آن، پسماند روغنهای موسوم به pcb،پسماندهای ناشی از استفاده از پساب را انشاء الله در گزارش دیگری بررسی خواهیم کرد.
درسالهای اخیر با ایجاد فروچاله های مهیب در اطراف نیروگاه که علاوه بر تخریب محیط زیست، نگرانی مردم و مسئولان را برانگیخته است ؛ انتقادات به نیروگاه، بیشتر شده است؛ تا جایی که مسأله تعطیلی آن هم مطرح گردید به همین دلیل درجریان سفر مقام معظم رهبری به استان همدان(سال ۱۳۹۳)، معظم له دستوردادند که اقداماتی برای حل مشکل مصرف آب نیروگاه انجام شود و پس ازآن مطالعات انتقال پساب همدان به نیروگاه آغازشد و درسالهای اخیر شاهد این موضوع هستیم.
واقعیت دیگری نیز وجود دارد وآن این که هزاران میلیاردها تومان از اعتبارات ملی دراین نیروگاه صرف شده و صدها متخصص،کارگرو مدیر دراین نیروگاه مشغول به کار هستند و تعطیلی آن آسیب جدی به وضعیت اشتغال منطقه و منابع ملی کشور وارد خواهد ساخت.
اگرچه ایجاد این نیروگاه در منطقه ای که رودخانه دائمی ندارد یا به دریا دسترسی ندارد،اشتباهی راهبردی بوده است و خسارات سنگینی از این ناحیه به محیط زیست وسفره های زیرزمینی منطقه وارد شده است، اما واقعیت این است که مدیران و مسئولان فعلی نیروگاه در ایجاد آن نقشی نداشته اند و صرفا درحال انجام وظایف خود هستند؛لذا انتقادی برآنان وارد نیست و…
برای اطلاع ازآخرین وضعیت نیروگاه و خدمات آن و مشکلات موجود ،گفتگویی با جناب آقای مهندس نریمانی مدیرعامل محترم نیروگاه انجام شده است. از ایشان و جناب آقای رازقی مسئول محترم روابط عمومی نیروگاه که این گفتگو را ترتیب دادند، تشکر می نمائیم.

۱٫ با سلام از اینکه فرصتی در اختیار نشریه صدای کورنگ قرار دادید تشکر می کنیم، برای آشنایی بیشتر خوانندگان نشریه و همشهریان محترم، لطفا خودتان را معرفی کنید؟
• با تشکر از حضور شما عزیزان که سعی دارید افکار عمومی را در جریان واقعیت ها قرار دهید، بنده نریمانی هستم،مدیرعامل نیروگاه شهید مفتح،۳۰ سال سابقه خدمت دارم؛ علاوه بر مدیریت در بخش های اجرایی وکارشناسی نیز کار کرده ام؛ وظیفه ام مدیریت و بهره برداری و نگهداری نیروگاه تولید برق می باشد، نیمی از سابقه کاری بنده در مدیریتهای اجرایی بوده است.
۲٫ لطفامختصری از تاریخچه و نحوه ساخت نیروگاه از ابتدا تاکنون را بفرمائید؟
• در سال های آغازین انقلاب در غرب کشور، نیروگاهی که بتواند انرژی موردنیاز منطقه را تأمین کند، وجود نداشت وتنها تعدادی واحد دیزلی کوچک به همین منظور مورد استفاده بوده که به دلیل افت ولتاژ،وزارت نیرو مطالعات ساخت این نیروگاه را از سال۱۳۵۹ و۱۳۶۰ آغازکرد واین مؤسسات به شرکت توانیر واگذار شد. درسال ۱۳۶۱موضوع جانمایی نیروگاه انجام شد،درسال۱۳۶۴ عملیات اجرایی نیروگاه شروع شد ودرسال۱۳۶۹ کنسرسیوم ایتالیایی و شرکت صنایع سنگین میتسوبیشی ژاپن دراینجا(محل نیروگاه)، مستقرشدند. درسال۱۳۷۳ اولین واحد نیروگاه به عنوان تنها نیروگاه موجود غرب کشور وارد مدار شد.
از مهمترین دلا یل انتخاب محل فعلی نیرو گاه،علاوه بر نزدیک بودن به خطوط انتقال گاز،جاده ها، امنیت و حفظ فاصله از مرزها که در زمان جنگ و پس از آن وهمچنین وجود آبهای سطحی دراین منطقه موثر بوده است .
در آن زمان، ساخت نیروگاه از جمله برج خنک کننده، بر عهده کشور خارجی بود.علت انتخاب برج خنک کننده تر، مطالعات ۳۰ساله ای بود که درخصوص بارندگی وآبهای سطحی وزیر سطحی منطقه انجام شده بود و همچنین هزینه پایین برج تر نسبت به برج خشک؛ زیرا درآن زمان هزینه برج تر نصف هزینه برج خشک بود وبنا به شرایط مالی کشور، تصمیم گرفته شد که نیروگاه بصورت برج تر احداث شود.
۳٫ جنابعالی وجود نیروگاه را برا ی شهرستان کبودراهنگ ، تهدید می دانید یا فرصت؟
• وجود نیروگاه ها جنبه های مختلفی دارد که شامل فرصت ها و تهدیدها است. از فرصت های آن می توان به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه اشاره کرد.درحال حاضر در حدود ۵۱۱ نفر کارگر و تکنسین و کارشناس از رده های کارشناسی تا کارگردر نیروگاه مشغول کار هستند که۱۰۰ نفراز آنها بومی شهرستان کبودراهنگ هستند.
با توجه به این که سطح درآمد افراد در نیروگاه از متوسط درآمد سایر شرکت ها و مؤسسات اداری بالاتر است، این یک فرصت برای کارشناسان می باشد؛ همچنین ما تلاش کردیم سایر نیازمندیهای نیروگاه مانند آژانس و… را از کبودراهنگ تأمین کنیم. برخی از مواد اولیه صنعتی را نیز ازشهرکهای صنعتی اطراف نیروگاه تأمین می کنیم.
اما از نظر تهدید،طبیعتا هرصنعتی،آلودگی هایی را با خود به همراه دارد. نیروگاه هم از این قاعده مستثنی نیست، اما ما تلاش می کنیم آلودگی های زیست محیطی را به حد استاندارد برسانیم و قبل از آن که پساب صنعتی از نیروگاه خارج بشود،آلودگی ها خنثی سازی صورت گیرد و به حد استاندارد برسد و سپس خارج شود. اداره محیط زیست کبودراهنگ، گاهی با اطلاع وگاهی بدون اطلاع قبلی برای تست آلاینده ها اقدام می کندکه خوشبختانه نیروگاه از لحاظ آلاینده، مورد تایید می باشد.
امادر مورد دود خروجی نیروگاه؛ ارتفاع دودکش نیروگاه به نحوی تعبیه شده که دود نیروگاه در مناطق نزدیک فرود نیاید و قبل از رسیدن به زمین با هوای اطراف، رقیق سازی شده وآلودگی روی خاک و هوای مورد استفاده ی مردم اطراف نیروگاه تاثیر زیادی نداشته باشد و غلظت آلاینده ها به مقدار ناچیز برسد.ولی به هر حال نمی توانیم بگوئیم که صنعت، هیچ تهدیدی ندارد یاهیچ گونه عوارضی ندارد،عوارض صنعت جای خودش هست.
۴٫ نیروگاه به دلیل کم آبی سالهای اخیر تا مرز تعطیلی پیش رفت. شمادر دانشگاه صنعتی همدان از طراحی برج های خنک کننده ی خشک صحبت کردید. چنین طرحی تا چه حدی پیش رفته و چه اقداماتی در این خصوص انجام شده است ؟ و در حال حاضر چند چاه فعال دارید؟
• اول از همه، برداشت نیروگاه از چاه های منطقه به طور میانگین طی ۲۵ سال گذشته حدود هفت میلیون متر مکعب در سال بوده که این آب از چاه استخراج و استفاده شده است؛در حالی که برداشت آب در سایر بخش ها از آب های زیرزمینی بسیار بیش از این بوده است؛ بطوری که بخش کشاورزی در سال۱۳۶۸ دویست میلیون متر مکعب مصرف آب داشته و این رقم ده سال بعد به ۴۰۰میلیون متر مکب درسال می رسد وسالهای ۹۳ و ۹۴ این رقم به ۶۰۰میلیون متر مکعب درسال رسیده است .
البته کشاورزان هم برای امرار معاش و تأمین امنیت غذایی مردم از آبهای زیر زمینی برداشت می کردند؛ولی مصرف ۷ میلیون متر مکعبی نیروگاه با ۶۰۰ میلیون متر مکعب بخش کشاورزی یک چیزی حدود یک درصد است.
با توجه به اینکه نیروگاه در مرز بین دشت کبودرآهنگ ،دشت فامنین و دشت قهاوند واقع شده اگر مصرف آب در بخش کشاورزی هر سه بخش را در نظر بگیریم، مقدار مصرف نیروگاه از آب های زیرزمینی بمقدار ناچیزی می رسد. با توجه به این موضوع، نیروگاه در روند کاهشی آب های زیر زمینی و بهبود شرایط تاثیر گذار نبوده و نیست و وحتی اگر نیروگاه احداث هم نمی شد یا تعطیل می شد؛ این روند کاهش آبهای زیرسطحی منطقه نمی توانست به این وسیله اصلاح بشود و این روند تغییر نمی کرد؛ بطوری که ما از سال ۱۳۹۴ به بعد حتی این مقدار را هم برداشت نمی کنیم واز اواخر مرداد ماه ۱۳۹۴ دو طرح وارد مدار شد؛ یکی پروژه انتقال پساب همدان به نیروگاه به میزان ۵۵۰لیتر درثانیه، همراه با پروژه تصفیه خانه سمت همدان،خط انتقال و تصفیه خانه داخل نیروگاه وارد مدارشد.دومین تدبیر جایگزینی برج خشک به جای برج تر در اولین واحد می باشد. ما درسال ۱۳۹۶ تنها یک ونیم میلیون متر مکعب آب برداشت کردیم از آبهای زیر زمینی که بیشتر برای مصارف شرب و تهیه آب مقطر بوده است که برج خشک نسبت به برج تر صرفه جویی۸۰ درصدی در آب مصرفی را نشان می دهد.برج واحد ۲ هم ازسال ۱۳۹۶ شروع به نصب شده و تا یکسال آینده نصبش به اتمام می رسد ووارد مدار می شود و درصورت تأمین اعتبار، برجهای دیگر هم وارد ایجاد ووارد مدار خواهندشد
البته درحال حاضر برجهای تر باقی مانده همه از پساب تأمین می شوند، دراینجا تصفیه تکمیلی می شود تا به استاندارد آب نرم برسد، آب نرم خیلی به آب مقطر نزدیک است ودرحال برنامه ریزی هستیم که درآینده آب مقطر را هم از همین پساب تأمین کنیم .ما درسال ۱۳۹۶ مصرف پسابمان هشت ونیم میلیون متر مکعب بوده بخاطر اینکه دیگر آبی ازسطوح زیر زمینی برداشت نمی کردیم،محدودیت تولید هم نداشتیم وبه همین دلیل تولید نیروگاه هم افزایش پیدا کرد ،لذا ما درسال ۱۳۹۶ یک ونیم میلیون متر مکعب از آبهای زیر زمینی و ۵/۸ میلیون متر مکعب هم از پساب استفاده کردیم.این یک ونیم میلیون متر مکعب برای آب شرب و آب مقطر و بعضی از مصارف مثل آتش نشانی استفاده می شود، اکنون به طور میانگین از دوچاه فعال آب های زیر سطحی برای این مصارف استفاده می کنیم، البته مثلا در فصل تابستان ۵چاه فعال است اما مثلا درفصل زمستان یک چاه.
درصورت امکان گزارشی از وضعیت مالی،درآمد وتعداد کل شاغلین وافراد بومی در نیروگاه بفرمایید
• کلا در نیروگاه ۵۱۱ نفر مشغول به کار هستند که از این تعداد ۱۰۰ نفر بومی کبودرآهنگ و روستاهای اطراف می باشند. از نظر درآمد وهزینه، نیروگاه از پیچیده ترین و پر هزینه ترین صنایع کشور است به همین خاطر دولت یارانه زیادی به این بخش می پردازد وبه همین خاطر اکثر استان ها برای جذب آن در حال رقابت هستند؛ به خاطر سرمایه گذاری که دولت می کند و باعث رونق اقتصادی آن استان می شود.متاسفانه به خاطر تبلیغات منفی که در خصوص نیروگاه شد وطرح توسعه نیروگاه متوقف شد ،استان اراک خیلی تلاش دارد که طرح توسعه را به سمت استان مرکزی ببرد ،هم زمان، ملایر هم همین تلاش را انجام می دهد .الان درساوه یک نیروگاه ۱۲۰۰مگاواتی درحال نصب است .متاسفانه دراستان همدان این صنعت با بی مهری مواجه شد و استان محروم شد از این سرمایه گذاری بخاطر تبلیغات منفی و بدون توجه به آمار وارقام واقعی و بسیاری از مشکلات به نیروگاه نسبت داده شد .درتابستان گذشته استان همدان نسبت به سایر استانها، حتی تهران کمتر خاموشی داشت بخاطر نیروگاه .
موضوعی که در این میان مطرح می شود، جایگزینی نیروگاه خورشیدی به جای نیروگاه مشابه نیروگاه شهیدمفتح می باشد که فنی و دقیق نیست. واقعیت این است که نیروگاه خورشیدی، بازده کافی و ظرفیت تولیدی قابل مقایسه با نیروگاه آبی را ندارند، چون نیروگاه خورشیدی در شرایط ابری یا شب دیگر تولیدی ندارد. ما بسیاری از قطعات مورد نیاز و تعمیرات را از شرکتهای استان تأمین می کنیم. خیلی از مواد مانند اسید،سوخت ومواد دیگر را هم از استان تأمین می کنیم، ولی متاسفانه حقایق وارونه جلوه شده است. فروچاله ها هم قبل از ایجاد فروچاله ها و بعد از قطع بخش قابل توجهی از مصرف آب نیروگاه هم فروچاله ها هستند!
۶- با توجه به نقش احتمالی نیروگاه در ایجاد فروچا له اخیردر کردآباد، آیا اقدام و مطالعه ای در این زمینه صورت گرفته شده است؟
سرمایه فعلی نیروگاه حدود یک میلیارد دلار است و ما برای حفظ این سرمایه اقدامات لازم را انجام می دهیم و با توجه به ایجاد فروچاله اخیر، مطالعاتی، از طریق مشاورین درحال انجام است و می خواهیم بدانیم که آیا نیروگاه در بروز این فروچاله موثر بوده یا نه ، که این بررسی نیاز به زمانی حدود ۶ ماهه دارد. مطالعات اولیه نشان می دهد که هرجا چاه عمیق حفر شده، فروچاله کنار آن رخ داده است. فروچاله اخیر کردآباد حدود صدمتری چاهی بوده که ۱۸۰ متر عمق داشته،سنگ بستر این منطقه آهکی است وقابل حل شدن درآب است .چاههای عمیق که می زنند از این وضعیت عبور می کنند ودسترسی پیدا می کنند به آبهای زیر بسترکه در عمق ۶۰تا ۱۱۰متری قرار دارد وبرخی جاها تا ۵۰متر ذخامت این سنگ بستر است. زمانی که این سنگهای بستر شکسته می شود،پدیده درز وشکاف اتفاق می افتد ،با پمپاژ آب، آب از لابلای این درزو شکاف عبور می کند وسنگ بستر را حل می کند واین ریزش خاک به سطوح پایین تر انجام می شود وفروچاله اتفاق می افتد.آمار نشان داده است که هرجایی که فروچاله اتفاق افتاده کنارش چاههای عمیق بوده است
۷_ جناب آقای مهندس شما چه انتظاری از مردم و مسئولین استان دارید؟
انتظار ما از مردم و مسئولین این است که با توجه به آمار و اطلاعات واقعی، حقایق گفته شود؛ تصمیم گیری ها هم بر همین اساس صورت گیردتا هم نظر عموم نسبت به صنعت تولید برق عوض شود وهم نسبت به عوامل خطرساز در منطقه، عکس العمل مناسب اتخاذ گردد.با توجه به اینکه نیروگاه از سال۱۳۹۴ از پساب به عنوان آب مصرفی استفاده می کند، هنوز هم اتفاق های رخ داده به نیروگاه نسبت داده شده است این در حالی که عوامل خطر ساز اصلی قبلا هم وجود داشته و دارد و مربوط به نیروگاه نیست.
نیروگاه، نیاز اساسی وزیر بنایی منطقه در تولید برق استان است و با توجه به این که طی این چند سال به همت همکاران بنده در تولید برق، شاهد کمترین قطع جریان برق دراستان نسبت به بقیه استان های کشور بودیم، انتظار داریم واقعیت ها برای مردم بیان شود و با تبلیغات منفی و سو برخورد درستی صورت گیرد. ما از شما تشکر می کنیم که در انعکاس واقعیت های در شهرستان و منطقه پیشگام شده اید .